Een moestuin op kleigrond? Drie belangrijke tips.

Inleiding

Als je een moestuin op kleigrond gaat beginnen krijg je vaak van alle kanten waarschuwingen. Dat het zo zwaar is om te bewerken. Of dat als het warm en zonnig is het door uitdroging zo hard wordt als steen en je het dan niet meer vochtig krijgt.

Misschien zeggen mensen tegen je dat je maar beter verhoogde bedden kan maken, die je dan vol moet storten met zachte potgrond. Of dat je enorme bergen zand door de grond moet mengen om het zachter te krijgen. Je zou al bijna je spade in de knotwilgen hangen voordat je überhaupt bent begonnen met graven..

En ja, kleigrond is over het algemeen zwaarder te bewerken dan zandgrond. Maar als moestuinder op kleigrond heb ik gemerkt dat je in ieder geval drie dingen kan doen om de bewerking van de bodem makkelijker, en je moestuin productiever te maken.

Als je de bodem eenmaal goed van structuur is, is kleigrond een fantastische grond om planten op te groeien. Het heeft namelijk als voordelen dat het vaak ontzettend vruchtbaar is en goed water vasthoudt.

1. Het temmen van de wilde klei

Allereerst is het belangrijk om de structuur van de bodem te verbeteren. Hierdoor verbeterd de drainage en komt er meer zuurstof in. Maar hoe kan je dat doen zonder dat je alles moet omspitten en je rug het begeeft?

Misschien heb je wel eens gehoord van de no-dig methode. Kort gezegd gaat het er dan om dat je niet spit, maar het bodemleven het werk laat doen. Deze micro-organismen en insecten die in de grond leven bewegen zich door de grond waardoor het luchtiger en zachter wordt. Ook verbeteren bacteriën de structuur van de kleigrond. Dit doen ze door aggregaten van minuscule kleideeltjes te maken door ze aan elkaar te ‘plakken’.

Maar hoe werkt de no-dig methode dan?

Een stappenplan voor de no-dig methode:

• Maak de grond waar je groentebed komt vrij van takken en andere ‘vervuiling’.
• Als je veel brandnetels of sterke onkruiden als zuring of smeerwortel hebt, steek deze dan zoveel mogelijk uit.
• Is de grond heel compact, maak het dan wat los met een spit of woelvork, maar keer de grond niet om. Als de grond weinig belopen is kan je deze stap overslaan.
• Als het heel droog is, maak de grond dan goed nat.
• Nu breng je een dikke laag compost aan van ongeveer vijftien centimeter. Als extra barrière tegen onkruid kan je eventueel een laag karton onder de compost leggen.
• Je kan nu direct in de compost planten of zaaien.

Het bodemleven gaat nu aan de slag en je zal zien dat al na korte tijd de kleigrond onder de compost zachter wordt. Ook blijft het veel langer vochtig bij warm en zonnig weer dan onbedekte grond die is omgespit.

Het is wel aan te raden om elk jaar een nieuwe laag compost aan te brengen. Hierdoor blijft onkruid onderdrukt. Maar dan is meestal een dunnere laag van vijf a tien centimeter wel voldoende. Als de grond compact is geworden kan je hem eerst weer wat los maken met een woel of spitvork.

Welke compost kan je gebruiken?

Bij ons op het volkstuinencomplex gebruikten we eerst vaak champost. Dit is een mengsel van mest, kalk en stro gebruikt voor de teelt van champignons. Inmiddels zijn we overgestapt op biologische compost. Je kan natuurlijk ook zelf compost maken.

Het is wel belangrijk dat je er genoeg van hebt om een voldoende dikke laag te kunnen aanbrengen. Ook is het goed om te weten wat er in zit. Dus als je zelf genoeg compost kan maken van tuin en keukenafval, dan is dat ideaal!

Toen spitten nog hip was

Toen ik in mijn tuin begon wist ik nog niks over de no-dig methode of het bodemleven. Daarom begon ik met zo diep mogelijk te spitten. Daarna kwam er een klein laagje compost overheen.

Op zich groeide alles daarna goed, maar er kwamen veel onkruidzaden op die verborgen hadden gelegen onder de grond en nu konden kiemen. Ook werd de grond bij droogte keihard. Met de huidige kennis over het bodemleven en de structuur van kleigrond zou ik het nu anders hebben aangepakt.

Het zou het in ieder geval ook een stuk minder zwaar hebben gemaakt!

Tip: Diepgaande informatie over het bodemleven en bodembewerking vind je in het boek Het bodemvoedselweb door Jeff Lowenfells en Wayne Lewis.

2. De beste planten kiezen voor je moestuin op kleigrond

Sommige planten zijn echte toppers op kleigrond en sommige laat ik zelf liever links liggen. Of nog liever kweek ik deze gewoon in potten.

Mijn top groenten en fruit voor een moestuin op kleigrond:

• Koolsoorten (deze houden bij mij wel van lekker losse grond..)
• (Snij)biet
• Ui en knoflook
• Zwarte bessen
• Fruitbomen
• Nieuw-Zeelandse spinazie
• Rabarber
• Aardperen
• Venkel
• Bonen (alleen in onbemeste grond)
• Peterselie
• Artisjok en kardoen
• Bramen

Soorten die ik liever in potten kweek:

• Wortels en pastinaak. Deze planten krijgen bij mij vaak gespleten of verwrongen wortels.

Een aantal andere soorten doen het wel, maar alleen onder voorwaarden:

• Aardappels en mediterrane kruiden: alleen als het niet te nat is.
• Rode bessen: alleen als er genoeg humus in de bodem zit en deze niet uitdroogt.

3. Het juiste gereedschap voor een moestuin op kleigrond

Goed gereedschap is het halve werk, en dat geldt in het bijzonder voor tuinieren in de klei!
Want omdat kleigrond zo zwaar en soms ook hard is, moet het gereedschap echt tegen een stootje kunnen en extra scherp zijn.

Daarom is het belangrijk dat het van goede kwaliteit is. Dat betekent niet dat het meteen heel duur hoeft te zijn. Er bestaat prima gereedschap dat gemiddeld geprijsd, en tegelijkertijd heel degelijk is.

De gereedschappen die ik zelf het meest gebruik voor de grond, zijn een spade, een spitvork, een hak, en soms een cultivator.

Een sterke steel voor je gereedschap

Ik heb mijn spade tweedehands gekocht en doe er al tien jaar mee. Wel is een keer de steel gebroken, waarna ik deze heb vervangen voor een steel met een fiberglass kern. Dat is echt een aanrader! Hierdoor is de steel veel sterker en ook flexibeler dan een massief houten steel.

Plakkerige klei makkelijk verwijderen

Wat heel irritant kan zijn bij het graven in kleigrond is dat de klei soms zo plakkerig is dat deze de hele tijd aan je gereedschap blijft zitten. Soms is het bij mij zelfs zo erg dat ik mijn spade door de klonten klei de grond niet meer in krijg.

Wat dan super handig is, is om een plamuurmes bij de hand te hebben. Dan kan je af en toe heel gemakkelijk de klei van het gereedschap af steken.

Klein maar fijn

Nog een laatste tip over gereedschapskeuze: heb je een moestuin op zware kleigrond, kies je gereedschap als het kan dan liever wat kleiner dan wat groter. Werken met een grotere cultivator, hak of spade lijkt misschien sneller, maar is veel zwaarder om door de grond te trekken als een wat kleinere.

Tenslotte

Een moestuin op kleigrond heeft zijn uitdagingen. Maar als je deze tips in ieder geval kan toepassen scheelt dat al een hoop. En blijf natuurlijk ook vooral experimenteren en uitproberen, om nieuwe manieren te vinden die de bodem in jouw tuin verbeteren. Dan kan het bodemleven daarin kan floreren wat zal leiden tot gezondere bodem en vitalere planten!

Meer lezen over het reilen en zeilen van mijn moestuin? Lees dan ook Moestuin tips: Mijn blunders en successen van 2020.

Door dit artikel te delen op social media, zorg je er voor dat meer tuinliefhebbers het kunnen lezen!